Teknolojinin hızla geliştiği ve rekabetin giderek arttığı dünyamızda, buluşlarını koruma altına almak isteyenler tarafından gerçekleştirilen patent başvurularının sayıları geçtiğimiz yıllara göre daha da artmaktadır. Gelişen teknolojiye paralel olarak da, patent başvurularının ait olduğu teknoloji alanları değişiklik göstermektedir.
Patent başvuruları, başvuruldukları an yayınlanmamakta, örneğin Türkiye’ye yapılan ulusal başvurular, Avrupa Patent (EP) Başvuruları ve Patent İşbirliği Anlaşmasına (PCT) göre yapılan uluslararası başvurular, başvuru (veya varsa rüçhan) tarihinden itibaren 18 ay içinde veya başvuru sahibinin talebine göre daha erken yayınlanabilmektedirler. Yapılan patent başvurularının içerikleri ise, ancak başvurular yayınlandıktan sonra incelenebilmektedir. Bu nedenle de, patent başvurularının, hangi teknoloji alanında yapıldığı 3. kişiler tarafından ancak yayın sonrası tespit edilebilmektedir.
Patent başvuruları, ilgili olduğu teknoloji alanlarına göre, Uluslararası Sınıflandırma Kodları (IPC) almaktadır. Her ne kadar, patent başvuruları bir ürünün piyasaya sunulmasını garantilemese de, yayınlanmış patent başvurularına ait IPC kodlarının teknolojinin hangi yönde ilerleyeceğini belirleme yönünde önemli bir rol oynadığı bilinmektedir.
WIPO’dan (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı) alınan IPC bazlı verilere göre, ülkesel olarak yapılan patent başvuruları dikkate alındığında ve 2000 yılında yayınlanan başvurulara bakıldığında, elektrikli makineler, elektrikli cihazlar ve elektrik enerjisi* ile ilgili başvuruların lider konumda olduğu görülmektedir. 2005 yılında ise, bilgisayar teknolojileri** ile ilgili patent başvuruları liderliği eline almış olup, 2017 yılına kadar da en fazla patent başvurusu, bilgisayar teknolojileri alanında yapılmıştır. Bu süre zarfında, elektrikli makineler, elektrikli cihazlar ve elektrik enerjisi ile ilgili başvurular ise ikinci sırada yerini almıştır. Ülke özelinde bakarsak, 2015-2017 yılları arasında, Güney Kore ve Japonya’da en fazla elektrikli makineler, elektrikli cihazlar ve elektrik enerjisi alanında, Amerika’da bilgisayar teknolojileri alanında başvuru yayınlanmıştır. Çin’de ise, 2015-2016 yıllarında, en fazla başvuru elektrikli makineler, elektrikli cihazlar ve elektrik enerjisi alanında yayınlanırken, liderliği 2017 yılında bilgisayar teknolojileri alanı almıştır.
PCT başvurularına ait yayınlar dikkate alındığında ise, 2000 yılında en fazla PCT başvurusunun biyolojik materyallerin analizi*** alanında olduğu görülmektedir. İkinci sırada ise, medikal teknolojisi**** alanı bulunmaktadır. 2005 yılına gelindiğinde, bilgisayar teknolojisi ile ilgili başvuruların, diğer alanlara oranla sayıca daha fazla olduğu tespit edilmektedir. 2010 ve 2011 yıllarında birinci sırada dijital haberleşme***** alanı yer alırken, 2014, 2015 ve 2017’de liderlik koltuğuna yine bilgisayar teknolojileri alanı oturmuştur. Bununla birlikte, 2017 yılında, bilgisayar teknolojisi, dijital haberleşme ve elektrikli makineler, elektrikli cihazlar, elektrik enerjisi alanlarında yapılan başvuruların sayısı, 2017’de yayınlanan toplam başvuruların yaklaşık ¼’ünü oluşturmaktadır. 2016 ve 2018 yıllarında ise, en fazla başvuru dijital haberleşme alanında yayınlanmıştır (Grafik 1’de, 2018 yılında yayınlanan PCT başvuruları ile ilgili, teknoloji bazlı başvurusu sayısı oranları verilmiştir):
Bölgesel olarak, özellikle Avrupa’ya bakmak gerekirse, 2009 ve 2010 yıllarında, en fazla Avrupa Patent başvurusu sırasıyla, medikal teknolojisi, bilgisayar teknolojisi ve elektrikli makineler, elektrikli cihazlar ve elektrik enerjisi alanlarında yapılmıştır. 2016, 2017 ve 2018 yıllarında ise, sıralama medikal teknolojisi, dijital haberleşme ve bilgisayar teknolojisi şeklinde olup, bu sıralama 3 yıl boyunca değişmemiştir (Grafik 2’de, 2018 yılında yapılan EP başvuruları ile ilgili, teknoloji bazlı başvurusu sayısı oranları verilmiştir):
Özetle, ülkesel, PCT ve Avrupa Patent başvurularına ait, belirtilen istatistikler değerlendirildiğinde, bilgisayar teknolojileri alanında yapılan başvurular, her zaman ilk üçte yerini almıştır. PCT ve Avrupa Patent başvurularına bakıldığında ise, gelişen teknolojiye paralel olarak, dijital haberleşme alanında yapılan başvuru sayısının, son üç yılda, ilk ikide yer aldığını görüyoruz. Akıllı telefon başvurularının giderek artıyor olması, akıllı telefon sektörüne hızlı bir giriş yapan ve şu anda sektörde lider firmalardan biri olan Çinli Huawei firmasının, PCT başvurularında 2017 ve 2018 yıllarında en fazla başvuru yapan firma olması, EP başvurularında ise 2017 yılında yine en fazla başvuru yapan firma olması, (2018 yılında da, 9 başvuru daha az yapması ile ikinci sırada yerini almıştır) bu istatistiği doğrular niteliktedir. Ancak şunu da belirtmeden geçmemek gerekir ki, Avrupa Patent başvuruları dikkate alındığında, medikal teknolojisi alanında yapılan başvurular, son 5 yılda giderek daha da artmaktadır ve sıralamada her zaman lider konumda olmuştur. PCT başvuruları dikkate alındığında da, son üç yılda medikal teknolojisi alanında yapılan başvurular her zaman ilk sıralarda yerini almıştır.
* Aydınlatma cihazları, güç ve elektrik enerjisi tedarik sistemleri, temel elektrik elemanları ve tekniklerini kapsamaktadır. Bu alandaki bazı örnekler ise, güç kabloları, mıknatıslar, röleler ve x-ışınları teknikleridir.
** Programlama ve hesaplama cihazlarını kapsamaktadır. Bu alandaki bazı örnekler ise, dijital bilgisayarlar ve veri işleme sistemleridir.
*** Bu alandaki bir örnek, kanın analizidir.
**** Hastalıkların teşhisi, tedavisi ve ameliyatlar için tıbbi aletler, hastalıkların tedavisi. Bu alandaki bazı örnekler ise, aşı aletleri, protezler, cerrahi robotlar, bilgisayarlı tomografi ve kalp pilleridir.
***** Temel elektronik devreleri ve elektronik iletişimi kapsamaktadır. Bu alandaki en bilinen örnek ise akıllı telefonlardır.
Kaynaklar:
https://www.wipo.int https://www.epo.orgSamet SÖZENSenior Consultant samet.sozen@destekpatent.com
